چشم الکترونیکی یا فتوسل یکی از مهمترین قطعات ایمنی در سیستمهای مشعل است که نقش آن، نظارت دقیق بر وجود شعله پس از شروع فرآیند احتراق میباشد. این قطعه بهصورت مستقیم با رله مشعل در ارتباط است و اگر شعله را تشخیص ندهد یا علائم احتراق بهدرستی دریافت نشود، مشعل بهطور خودکار خاموش میشود تا از خطرات احتمالی مانند نشت گاز یا انفجار جلوگیری شود. عملکرد این قطعه بسیار ساده ولی حیاتی است و دقت آن، تضمینکننده ایمنی کل سیستم است.
زمانی که مشعل شروع به کار میکند، ابتدا فن مشعل روشن میشود تا گازهای باقیمانده و هوای داخل محفظه تخلیه شوند. سپس ترانس جرقه شروع به تولید جرقه میکند تا فرآیند احتراق آغاز شود. در همین زمان، چشم الکترونیکی فعال میشود و با استفاده از سنسور حساس به نور، تشکیل شعله را بررسی میکند. این نور ممکن است نور زرد شعله گازوئیل باشد یا نور آبی شعله گاز طبیعی. نوع سنسور فتوسل باید با نوع شعله مشعل هماهنگ باشد تا عملکرد صحیح داشته باشد.
اگر چشم الکترونیکی حضور شعله را تأیید کند، سیگنالی به رله مشعل ارسال میشود. این سیگنال به معنای موفقیتآمیز بودن احتراق است و باعث میشود شیر برقی گاز باز بماند و مشعل به کار خود ادامه دهد. اما اگر در مدت زمان مشخصی معمولاً 3 تا 5 ثانیه شعله تشخیص داده نشود، چشم الکترونیکی پیغام عدم وجود شعله را به رله اعلام میکند. در این شرایط، رله دستور قطع گاز را صادر کرده و سیستم وارد حالت خطا میشود تا از خطرات احتمالی جلوگیری شود.
چشم الکترونیکی معمولاً از سنسور نوری IR یا سنسور UV تشکیل شده که هرکدام برای نوع خاصی از شعله طراحی شدهاند. بهعنوان مثال، برای شعله زرد حاصل از سوختن گازوئیل، از فتوسل نوری معمولاً فتوسلهای معمولی مانند مدلهای Satronic یا Brahma استفاده میشود. در حالیکه برای شعله آبی ناشی از احتراق گاز طبیعی، فتوسلهای حساس به اشعه ماورای بنفش یا UV کاربرد دارند. انتخاب اشتباه نوع چشم الکترونیکی باعث میشود مشعل حتی در صورت وجود شعله هم وارد حالت خطا شود.
این قطعه معمولاً در داخل محفظه مشعل یا نزدیک شعله نصب میشود و باید تمیز نگه داشته شود، چون آلودگی یا دوده میتواند دقت آن را کاهش دهد. همچنین سیمکشی صحیح، استفاده از کابلهای مناسب و بررسی دورهای عملکرد آن، برای تضمین کارکرد ایمن مشعل ضروری است.
در مجموع، چشم الکترونیکی به عنوان ناظر بیوقفه و دقیق، وظیفه دارد تا مطمئن شود شعله در هر لحظه از عملکرد مشعل وجود دارد. در صورت نبود شعله، این قطعه نقش کلیدی در خاموش کردن بهموقع سیستم دارد و از بروز حوادث جدی مانند انفجار، نشت گاز یا آسیب به تأسیسات جلوگیری میکند.
فرآیند کامل عملکرد چشم الکترونیکی
شروع به کار مشعل: زمانی که ترموستات یا کنترلر فرمان روشن شدن مشعل را صادر میکند، ابتدا فن روشن میشود تا عملیات تهویه انجام شود. سپس سیستم جرقهزن فعال میشود تا شعله ایجاد شود.
فعال شدن چشم الکترونیکی: همزمان با ایجاد شعله، چشم الکترونیکی وارد عمل میشود و نوری که از احتراق گاز یا گازوئیل ایجاد شده را رصد میکند. این نور میتواند زرد، آبی یا حاوی اشعه UV باشد، بسته به نوع سوخت و نوع شعله.
ارسال سیگنال به رله مشعل: اگر چشم الکترونیکی وجود شعله را تشخیص دهد، بلافاصله سیگنالی به رله ارسال میکند و اعلام میکند که شعله به درستی شکل گرفته است. در این حالت، رله فرمان ادامه فعالیت مشعل را صادر میکند.
عدم تشخیص شعله قطع سیستم: اگر چشم الکترونیکی ظرف چند ثانیه پس از ایجاد جرقه، وجود شعله را تشخیص ندهد، آن را بهعنوان خطر تلقی کرده و سیگنال "قطع گاز" به رله ارسال میکند. این فرمان باعث میشود شیر برقی بسته شود، مشعل خاموش گردد و معمولاً چراغ خطا روشن شود.